آموزش کالیمبا
آموزش کالیمبا یک تجربه هیجان انگیز برای افرادی‌ست که به موسیقی‌های خاص علاقه‌مند هستند. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که می‌خواهید نواختن سازی را بیاموزید که بتوانید آن را با خودتان حمل کنید، آموزش کالیمبا گزینه مناسبی برای شماست. کالیمبا از جمله سازهایی است که به خاطر کوچکی و قابل حمل بودن و البته صدای دلنشین و زیبای خود محبوبیت زیادی بین افراد مختلف پیدا کرده است.
درباره ساز کالیمبا
ساز کالیمبا یک سازبومی افریقایی است که در زبان‌های بانتو به معنی «موسیقی کوچک» است و جزو سازهای زخمه‌ای به شمار می‌رود و به پیانوی آفریقایی یا پیانوی انگشتی هم معروف است. این ساز حدود ۳۰۰۰ سال پیش اولین بار در ساحل غربی آفریقا کشف شد. دیرینه‌شناسان بر این باورند که نمونه‌های قدیمی‌تر این ساز با تیغه‌هایی از جنس بامبو ساخته می‌شده‌اند. هنوز هم در برخی مناطق آفریقا نمونه‌های کالیمبا با تیغه‌های بامبو دیده می‌شود.
امبیرا (Mbira)، در واقع شکل و اسم اصیل کالیمبا است که ظاهر متفاوت تری از کالیمباهای امروزی داشته است. ریشه این ساز مربوط به شمال و شرق قاره آفریقا و به خصوص کشورهای کنگو و زیمباوه است. موسیقیدان‌ها این ساز را در دسته سازهای لاملا (سازهای تیغه‌ای) طبقه بندی کرده‌اند.
در افریقا انواع مختلفی از امبیرا وجود دارد که از آن در جشن‌ها و مراسمات آیینی و اجتماعی استفاده می‌کنند. امبیرا با توجه به فرهنگ هر قوم و منطقه‌ای و نیز نوع آیینی که ساز برای آن مورد استفاده قرار می‌گرفته، در اشکال مختلف و با مواد اولیه گوناگون ساخته می‌شده است.
ساختار ساز کالیمبا
ساختمان اصلی ساز امبیرا که کالیمبا هم از آن پیروی کرده، شامل یک صفحه قابل ارتعاش و تیغه‌های فلزی مرتعش می‌باشد. ابعاد ساز به گونه‌ای‌ست که به راحتی در بین دو دست قرار می‌گیرد و با کمک انگشتان تیغه‌ها به ارتعاش درآمده و صدای ساز ایجاد می‌شود. کالیمبا معمولاً طول ۱۸ سانتی‌متر، عرض ۱۳ سانتی‌متر و ارتفاع ۳ سانتی‌متری دارد و وزن آن در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ گرم است.
در سال ۲۰۲۰ میلادی، هنر ساخت و نواختن امبیرا به عنوان یک آلت موسیقی سنتی در زیمباوه و مالایی به فهرست آثار ثبت شده میراث فرهنگی ناملموس سازمان ملل افزوده شده است.
از اواخر سال ۱۹۲۰ میلادی به بعد، سازهای مشابه امبیرا در خارج از افریقا رواج پیدا کردند. شخصی بنام تریسی که از محققین این حوزه بود، توانست با الگوبرداری از نوعی امبیرا بنام نیونگا (NYUNGA) که 15 تیغه بوده و بیشتر جنبه سرگرمی داشته، نوع جدید و تحول‌یافته‌ای از این ساز را بسازد و آن را کالیمبا بنامد.
اولین بار ساز کالیمبا در سال ۱۹۶۰ توسط یک کمپانی اسباب بازی واقع در پرینستون، شهری در ایالت نیوجرسی کشور آمریکا، عرضه شد. اما شهرت اصلی کالیمبا به عنوان یک ساز حرفه‌ای در موسیقی جهان، از سال ۱۹۸۰ میلادی آغاز شد. زمانی که «توماس مپ فومو» خواننده و نوازنده زیمبابوه‌ای در یک جشنواره موسیقی بین‌المللی از کالیمبا استفاده کرد و قابلیت‌های این ساز در اجرای یک قطعه موسیقی را به نمایش گذاشت. از آن پس با استقبال موزیسین‌ها از این ساز، رفته رفته ساز کالیمبا در جهان شناخته شد.
تاریخچه ساز کالیمبا
همانطور که در ابتدا اشاره کردیم، کالیمبا یک ساز بومی و قدیمی آفریقایی است. این ساز قدیمی بیشتر در شمال شرق آفریقا دیده می‌شود و می‌توان گفت که زیستگاه اصلی این ساز، کشورهای زیمبابوه و کنگو هستند. در خانواده لاملوفون‌ها قرار گرفته است و آموزش کالیمبا قدمتی حدود ده هزار سال قبل از میلاد مسیح دارد.
آن زمان شکل کالیمبا تقریبا به همین شکلی است که امروزه در بازار می‌توان پیدا کرد ولی از جنس بامبو بوده و هیچ نوع فلزی در آن استفاده نشده بود.
در قدیم معتقد بودند که در افسانه‌ای گفته شده که این ساز را خدا برای آفرینش جهان ایجاد کرده و همه موجودات را با یک آهنگ یکسان آفریده بود. اما در یکی از روزها یک نت اشتباه و نادرست از یک سازی به نام کالیمبا بلند می‌شود که سبب می‌شود تا انسان آفریده شود.
در واقع این افسانه قدیمی بازگوکننده این است که انسان سردرگم امروزی کالیمبا را به امید اینکه دوباره بتواند جهان گرفتار شده را برگرداند، باز سازی کرده است. آموزش کالیمبا نیز در آن دوران راهی برای دوری از شیطان و استرس افراد شناخته می‌شد.
نحوه کوک کردن ساز کالیمبا
وقتی ساز کالیمبا را خریداری می‌کنید، در داخل جعبه آن یک چکش قرار گرفته است. این چکش مخصوص کوک کردن ساز است. با استفاده از این چکش ضربه‌هایی به بالا و پایین تیغه‌های فلزی وارد می‌شود. با این ضربه‌ها، تیغه‌ها به جلو و یا به عقب حرکت می‌کنند. در واقع با این ضربه‌ها، طول تیغه‌ها را تغییر می‌دهیم که همین کار باعث می‌شود تا ساز را بتوان کوک کرد.
طول این تیغه‌های فلزی نسبت به خرک تغییر پیدا می‌کنند و هر چقدر طول این تیغه‌ها کمتر بشوند، صدای زیرتری را خواهیم شنید و هر چقدر طول این تیغه‌ها بیشتر بشوند، صدای بم‌تری خواهیم داشت. برای اینکه متوجه بشویم که این تیغه ها در چه زمانی و در چه اندازه‌ای در جای درست قرار دارند و به اصطلاح ساز کوک شده است، کافی است از تیونر استفاده کنیم.
آموزش کالیمبا در آموزشگاه موسیقی آریاهنر
در کلاس آموزش کالیمبا در آموزشگاه موسیقی آریاهنر ابتدا با ساختار ساز آشنا می‌شوید. پس از آن نت‌های ساز را یاد می‌گیرید و می‌آموزید که برای نواختن نت، چگونه به ساز ضربه بزنید. تمرین، یکی از مهم‌ترین فاکتورهای یادگیری کالیمبا است. در طول کلاس‌ها که فضایی کاملا آرام و لذت‌بخش دارند، زیر نظر استاد خود این تمرین‌ها را انجام می‌دهید و پس از گذشت زمان کافی می‌توانید در جمع دوستان خود، قطعه‌های گوشنواز و جادویی بنوازید.
زمان آموزش کالیمبا شاید بیشتر از هر چیزی به مداومت و تمرین‌های شما بستگی داشته باشد. اگر بتوانید به صورت روزانه تمرین کالیمبا داشته باشید، احتمالاً در زمان کمی می‌توانید بر این ساز مسلط شوید اما اگر وقفه زیادی بین تمرین‌های شما وجود داشته باشد، احتمالاً موفقیت شما کاهش پیدا می‌کند.
رسیدن به یک سطح نسبی از نواختن کالیمبا رابطه مستقیمی با میزان تمرین روزانه شما دارد. البته در هر ترم استاد کالیمبا میزان تمرین روزانه شما را مشخص می‌کند اما بهتر است برای رسیدن به بهترین نتیجه روزانه یک تا دو ساعت تمرین مداوم داشته باشید. استاد انتخابی شما در پروسه یادگیری و مهارت شما اهمیت زیادی دارد. اگر شما بتوانید نزد استاد کاربلد کالیمبا بروید، روند آموزش شما به شدت آسان می‌شود اما اگر استاد شما از مهارت کافی برای تدریس برخوردار نباشد، این امکان وجود دارد که شما به طور کلی مسیر یادگیری این ساز را اشتباه بروید.
هزینه آموزش کالیمبا
معمولاً هزینه یک استاد حرفه‌ای بیشتر از دیگر استادهاست اما از طرفی می‌تواند انگیزه شما را دوچندان کند و زمان یادگیری شما را به شکل شگفت انگیزی کاهش دهد. معمولا در ترم‌های پایین نیازی به صرف هزینه‌های زیاد نیست و یک استاد نسبتاً باتجربه می‌تواند برای آموزش شما کافی باشد اما بهتر است برای هر کلاس تحقیق کافی داشته باشید و سراغ بهترین استاد سطح خودتان بروید.
برخی از هنرجویان به شدت استاد محور هستند و این موضوع باعث می‌شود تا این افراد حساسیت بیشتری روی استاد داشته باشند. اگر شما برای آموزش‌تان به استاد وابستگی زیادی دارید، بهتر است حساسیت بیشتری روی انتخاب کلاس و استاد داشته باشید. کلاس‌های کالیمبا در ترم‌ها و سطح‌های مختلفی در موسسات موسیقی برگزار می‌شود و شما به عنوان هنرجوی کالیمبا باید تا زمانی که لازم است در این کلاس‌ها شرکت کنید.
اساتید آموزش کالیمبا در آریاهنر
بهمن بخشی‌زاد
