آموزش پیانو ایرانی

پیانو اولین بار در سال 1806 به ایران وارد شد. این پیانو توسط ناپلئون به دربار فتحعلی شاه هدیه داده شد. این ساز تا سالهای بسیار طولانی فقط به عنوان وسیله‌ای زینتی باشکوه در گوشه‌ای از تالار سلطنتی نگهداری می‌شد.

سالها بعد زمانی که ناصرالدین شاه به پاریس سفر کرده بود، با انواع مدرنی از ساز پیانو روبه‌رو می‌شود و همین رویارویی باعث می‌شود تا او به یاد ساز گران‌قیمت و باشکوهی که گوشه‌ی دربار را با وجودش مزین کرده بود، بیفتد. به همین دلیل در همان سفر دستور خرید چهار پیانوی جدید را داد تا آنها را همراه خود به ایران ببرد. مدل و شرکت سازنده این پیانوها مشخص نیست اما به احتمال زیاد این پیانوها از برند فرانسوی محبوب «پله یل» بودند.

به این ترتیب این پیانوها به ایران وارد شدند اما در آن زمان هیچ نوازنده‌ی پیانویی در ایران وجود نداشت. نخستین فردی که پشت این ساز نشست و تلاش به نواختن آن نمود، «محمدصادق‌خان سرورالملک» نوازنده سنتور دربار ناصرالدین شاه بود. او پس از اندکی تلاش و ضربه زدن روی کلاویه‌های پیانو گفت که کوک این دستگاه ماهور است.

او نخستین فردی بود که کوک پیانو را به سبک ایرانی تغییر داد و با آن دستگاه شور را نواخت. به این ترتیب می‌توان از او به عنوان نخستین نوازنده پیانو در ایران نام برد.

نخستین نوازنده پیانو زن ایرانی، دختر ناصرالدین شاه «عصمت الدوله» بود. او نوازندگی این ساز را از سرورالملک آموخت و به علت علاقه و استعداد زیادی که در موسیقی داشت، به سرعت پیشرفت کرد و مورد توجه و تحسین همه اطرافیان قرار گرفت.

با آمدن لومر فرانسوی که برای سرپرستی موسیقی نظام به ایران آمده بود، راه برای ورود سازهای غربی از جمله پیانو هموار شد. لومر برای نخستین بار آهنگ های روستائی ایران را نیز برای پیانو تنظیم کرد و خود آن ها را نواخت. می شود گفت که لومر و شاگردان او (غلامرضا مین باشیان، معتمد الدوله یحیائیان و محمود مفخم) از نخستین مروجان پیانو نوازی در ایران بوده اند تا آن جا که گروه های موسیقی سنتی که بعدها به وجود آمدند نیز ترغیب شدند پیانو را به کار بگیرند، از جمله درویش خان، موسیقیدان برجسته آن زمان پیانو را نیز وارد ارکستر انجمن اخوت کرد و نواختن آن را به مشیر همایون شهردار سپرد. همراه با پیانو، یک رشته مفاهیم موسیقی بین المللی نیز وارد فرهنگ موسیقایی ایران شد، مثل ارکستر، کنسرت، گام، آکورد، پوزیسیون، رسیتال، آکومپانیمان، سلو، دوئت، اپرت، اپرا و آنتراکت.

با اجرا با کوک استاندارد پیانو می‌توان دستگاه‌های ماهور، همایون، چهارگاه، آواز اصفهان، تا حدودی آواز دشتی و نوا که البته باید از فواصل ربع پرده چشم پوشی کرد را نواخت و با اجرا با کوک ایرانی می‌توان دستگاه شور و آواز دشتی (به صورت کامل) آواز افشاری، دستگاه سه‌گاه، آواز بیات ترک و قسمت‌هایی از دستگاه‌های ایرانی که می‌خواهیم ربع پرده‌ها اجرا شوند، را نواخت.